Πανηγύρια-Τοπικές Εκδηλώσεις

Πανηγύρια

Η Κάρπαθος, πλούσια σε τοπικές παραδόσεις, είναι ξακουστή για τα πανηγύρια της.

Τα έθιμα του νησιού διατηρούνται αναλλοίωτα, από γενιά σε γενιά και το τελετουργικό τους δεν παρουσιάζει αλλαγές. Βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι προσφέρεται δωρεάν σε όλους τους πιστούς, παραδοσιακό φαγητό, μαγειρεμένο απ’ την Εκκλησία και μετά ακολουθεί μεγάλο γλέντι, με χορούς και τραγούδια.

Τα τραγούδια που ακούγονται συχνά στις χαρές του γάμου, στα βαφτίσια ή τα πανηγύρια είναι παλιά, με αυτοσχέδια δίστιχα και συνοδεύονται από τα παραδοσιακά όργανα, τη λύρα, την τσαμπούνα και το λαγούτο.

Σε κάθε χωριό της Καρπάθου υπάρχει από ένας τουλάχιστον κεντρικός ναός αφιερωμένος στον προστάτη του άγιο, τον οποίον πανηγυρίζουν οι Καρπάθιοι με τρόπο που φαίνεται να σχετίζονται με τις πρωτοχριστιανικές «αγάπες». Αξιοσημείωτο είναι ότι πολλά από τα εκκλησάκια αυτά ανήκουν σε οικογένειες, οι οποίες τα φροντίζουν, τα συντηρούν και διοργανώνουν τις πανήγυρεις προς τιμήν των αγίων τους.

Στις 15 Αυγούστου γιορτάζει όλο το νησί και υπάρχουν γλέντια στο Απέρι, στο Διαφάνι, στις Μενετές και στην Όλυμπο, ενώ στις 8 Σεπτεμβρίου γιορτάζει η Παναγία η Μεσοχωρίτισσα στο Μεσοχώρι.

Πατήστε το παρακάτω κουμπί για να δείτε αναλυτικά τα πανηγύρια σε κάθε χωριό της Καρπάθου (επιλέξτε το κάθε χωριό για να δείτε τα πανηγύρια του).

Σημαντικές τοπικές εκδηλώσεις

Πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Όλυμπο της Καρπάθου

Το πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Όλυμπο της Καρπάθου είναι από τα πιο κατανυκτικά. Σε τούτο τον τόπο, οι λειτουργίες είναι βαθιά συνδεδεμένες με το πένθος που χαρακτηρίζει αυτή την συγκυρία για τον Χριστιανισμό και το αποκορύφωμα του παραδοσιακού εορτασμού είναι ο χορός που γίνεται στη μικρή πλατεία, μπρος στην εκκλησιά της Παναγίας, με τους οργανοπαίκτες να παίζουν τον Κάτω Χορό, αργόσυρτο και με σοβαρή διάθεση. Αρχικά, οι άντρες καθισμένοι στο τραπέζι και με ένα κομμάτι βασιλικό στο πέτο, τραγουδούν και πίνουν, με τη συνοδεία λαούτου και λίρας. Καθώς πέφτει το σκοτάδι, ξεκινά ο χορός, στον οποίο μπαίνουν, σιγά-σιγά, και οι γυναίκες ντυμένες με τις εκπληκτικής ομορφιάς και λαμπρότητας παραδοσιακές γιορτινές φορεσιές τους. Ο χορός αργός και πάντα με σταθερό βήμα και κατανυκτική διάθεση, κρατά για ώρες και η όλη ατμόσφαιρα είναι από τις ωραιότερες που μπορεί να βιώσει ο πιστός στα πανηγύρια του Αιγαίου.

Η μονή του Άη Γιάννη, στο Λακκί βρίσκεται μέσα στο σπήλαιο του ακρωτηρίου της Βρουκούντας και πανηγυρίζει στις 28 Αυγούστου, με μια γιορτή που κρατά δύο μερόνυχτα. Οι ντόπιοι ξεκινούν από την Αυλώνα με τα πόδια ή από το Διαφάνι με καΐκι από την παραμονή της γιορτής. Αφού φτάσουν, στήνουν τις προμήθειές τους και ξεκινούν μεγάλο φαγοπότι γλεντώντας και χορεύοντας μέχρι το ξημέρωμα. Αφού ο ήλιος ανατείλει, οι ντόπιοι αποκαμωμένοι κοιμούνται σε στρωσίδια που έχουν τοποθετήσει στον υπαίθριο χώρο έξω από το σπήλαιο. Το επόμενο πρωί παρακολουθούν την εκκλησιαστική λειτουργία και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το βράδυ.

Απόκριες στην Κάρπαθο

Στον Όθο, από το πρωί της Καθαράς Δευτέρας στήνεται το γλέντι στο καφενείο. Τρώνε, πίνουν και μνημονεύουν τους νεκρούς τους. Βγάζουν τα όργανα και αρχίζουν τις μαντινάδες, που μιλούν για όσους έχουν πεθάνει πρόσφατα ή και παλιότερα και η απουσία τους παραμένει αισθητή ή αναφέρονται στο εφήμερο της ζωής. Η συγκίνηση κορυφώνεται και μετά το κλίμα γίνεται πιο ανάλαφρο, αρχίζουν τα εύθυμα τραγούδια και κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες καμουζέλλες, δηλαδή οι μασκαράδες.

Η γιορτή συνεχίζεται στο Μέγαρο, στον ειδικά διαμορφωμένο απ’ την κοινότητα χώρο για συνεστιάσεις και χορούς. Εκεί αρχίζει το «Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Οι άντρες που είναι ντυμένοι γυναίκες προσάγουν ενώπιον του Καδή άντρες που είναι ντυμένοι άντρες ή δεν είναι ντυμένοι τίποτε, με διάφορες σατυρικές κατηγορίες. Ανάλογα με το ταλέντο του Καδή και την ετοιμολογία κατηγόρων και κατηγορουμένων διαμείβονται πολύ σπιρτόζικοι διάλογοι. Τελικά κανείς δεν αθωώνεται. Η καταδίκη είναι πρόστιμο, που καταβάλλεται στ’ αλήθεια.

Παράλληλα, τα όργανα παίζουν σε άλλο σημείο του Μεγάρου. Ήδη από το μεσημέρι έχουν αρχίσει να συρρέουν άνθρωποι από όλα τα χωριά, οι περισσότεροι μασκαράδες, σχηματίζοντας έναν πολύχρωμο πανικό από σερπαντίνες, μουτσούνες, κεράσματα, μουσική και φασαρία. Στο μεταξύ, στήνεται κι ο χορός του Πιπεριού:

Σε μια περίοπτη εξέδρα ανεβαίνουν όσοι θέλουν να χορέψουν. Μόνο άντρες, μόνο μασκαρεμένοι και όχι πάρα πολλοί, για να φαίνονται. Ο κάβος (κορυφαίος του χορού) έχει μια λούρα και επιβλέπει αν όλα γίνονται όπως πρέπει. Ξεκινάει ο Κάτω χορός, με τραγούδια και μαντινάδες βωμολοχικού και σεξουαλικού περιεχομένου. Μετά από τρία τέσσερα λεπτά χορού, έρχεται ο στίχος: «Πώς το τρίβουν το πιπέρι του διαόλου οι καλογέροι; Με τη μύτη τους (π.χ.) το τρίβουν και το διπλοκοπανίζουν». Λύνεται ο χορός, τρίβουν το πιπέρι με τη μύτη τους, ο κορυφαίος βαράει με τη λούρα όποιον δεν το κάνει καλά.

Στο Όθος το πιπέρι δεν το τρίβουν στη γη, όπως σε άλλα μέρη και όπως είναι το «κανονικό», αλλά ο ένας με τον άλλον. Αυτό μερικές φορές δημιουργεί κάποια συμπλέγματα ξεκαρδιστικά. Ξαναδένεται ο χορός, και συνεχίζουν με τα γαμοτράγουδα και με τα βήματα του Κάτω. Μετά από λίγη ώρα επανέρχεται το πιπέρι. Το τρίβουν με άλλο μέρος του σώματος, τρώνε και μερικές, και συνεχίζεται η ίδια ιστορία.

Πάσχα στην Κάρπαθο

Το Πάσχα στην Κάρπαθο αποτελεί την απόλυτη θρησκευτική εμπειρία. Όπως όλες οι γιορτές και τα γεγονότα βιώνονται από τους ντόπιους με πάθος, έτσι και το Πάσχα, οι Καρπάθιοι και κυρίως οι Καρπάθιες ταυτίζονται με το θλιβερό γεγονός του θανάτου και με το χαρμόσυνο της ανάστασης και βιώνουν τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης έντονα συναισθηματικά, δημιουργώντας τελετουργική ατμόσφαιρα που δύσκολα συναντά κανείς σήμερα στην Ελλάδα.

Στην Όλυμπο, οι γυναίκες στολίζουν τον Επιτάφιο και βάζουν φωτογραφίες των προσώπων που έφυγαν αυτή τη χρονιά. Μόλις βάλουν τον Επιτάφιο στην εκκλησία αφήνουν τα μαλλιά τους λιτά και θρηνούν, σε ένα ιδιότυπο τελετουργικό.

Την Κυριακή του Πάσχα όλο το νησί γλεντά στους ρυθμούς της τσαμπούνας της λύρας και του λαούτου, ενώ τη Δευτέρα του Πάσχα οι γυναίκες φτιάχνουν τούρτες και πηγαίνουν στο νεκροταφείο για να στολίσουν τους τάφους και να τις αφιερώσουν στους νεκρούς.

Γιορτή κρασιού στη Λάστο

Στην Λάστο, στην Βωλάδα, διοργανώνεται κάθε χρόνο η γιορτή κρασιού, όπου συγκεντρώνεται πολύς κόσμος για να δοκιμάσει το «κρασί του Αδάμ», που φτιάχνουν οι ντόπιοι στα παραδοσιακά πατητήρια τους.

Καρπάθικος γάμος

Ο Καρπάθικος γάμος γίνεται στο νησί με ένα ξεχωριστό τρόπο και οι προετοιμασίες κρατάνε μία εβδομάδα.

Ο γάμος στην Όλυμπο γίνεται υπόθεση όλου του χωριού και γιορτάζεται τρεις ημέρες. Την ημέρα του γάμου, ντόπιοι, φίλοι και συγγενείς «λαλούνε τη νύφη», πάνε στο σπίτι της και την παίρνουν απ’ τους γονείς για τη συνοδεύσουν στην εκκλησία παίζοντας μουσικά όργανα και τραγουδώντας μαντινάδες. Μόλις τελειώσει το μυστήριο ακολουθεί γλέντι, όπου επιτρέπεται και στις γυναίκες να τραγουδήσουν! Τα τραγούδια και οι μαντινάδες που λέγονται στην αρχή αναφέρονται στις σχέσεις την νύφης με τους γονείς και περιέχουν ευχές για τη νέα της ζωή, με αποτέλεσμα η νύφη να συγκινείται. Ακολουθεί το χρύσωμα της νύφης, οπότε οι καλεσμένοι γεμίζουν το σακοφούστανο της (παραδοσιακό νυφικό) με χρυσά κοσμήματα ή χρήματα. Οι γυναίκες φορούν πολύχρωμες παραδοσιακές φορεσιές, με διπλές σειρές φλουριά στο στήθος και φανταχτερά μαντήλια στο κεφάλι.

Πηγές:
https://karpathos.travelfind.gr
http://www.wondergreece.gr

Πανηγύρια-Τοπικές Εκδηλώσεις